ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ: ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ή ΓΝΩΣΗ; (πρώτο μέρος)

ΒΟΡΕΙΟΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΠΡΟΚΛΗΣΗ: ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ ή ΓΝΩΣΗ;

(Πρώτο Μέρος)

Λίγα για το χθες

Εμείς οι Ηπειρώτες του Βορρά, σαν δείγμα ευγνωμοσύνης για την πολύχρονη βοήθειά σας, όλα αυτά τα δύσκολα χρόνια της μετάβασης από τη δικτατορία στη δημοκρατικοφάνεια, οφείλουμε να συμπαρασταθούμε λίγο σε σας, τα αδέρφια της Νότιας Ηπείρου, με κάποια από τα μαθήματα που αποκτήσαμε από τη δύσκολη αγωγή - εκπαίδευση του Είναι μας και από τα παιχνίδια της μοίρας. Ελπίζουμε η άποψή μας να είναι ωφέλιμη.

Είναι κοινώς αποδεκτό ότι στην νοσηρή κατάσταση που βιώνουμε, ο καθένας από μας, μέσα και έξω από τα σύνορα, οφείλει να συμβάλει στη θεραπεία της παθογένειάς μας. Νομίζω όταν μία κατάσταση τη βλέπεις "απ’ έξω", η εικόνα είναι πιο καθαρή, η άποψη πιο αντικειμενική, η νόσος πιο δακτυλοδεικτούμενη. Διαισθάνεται κανείς από μακριά ότι αν δεν βγούμε από αυτή τη νοσηρή κατάσταση, αργά ή γρήγορα, θα αφανιστούμε και εμείς, τα απομεινάρια του Χθες, και Εσείς, τα μεγάλα “Ευρωπαϊκά” μας αδέρφια. Αν τον λύσουμε αυτό το γνωστικό γρίφο θα θριαμβεύσουμε! Έτσι προλέγει το Είναι μας. Μέσα στη μαυρίλα είμαστε αισιόδοξοι: Τώρα που αντικρίσαμε τα αίτια της παθογένειας, η λύση διακρίνεται, έστω και αμυδρά, και εξαρτάται αποκλειστικά και μόνο από μας. Το θεωρώ αυτό καθήκον των ορθά σκεπτόμενων!

Είναι αυτονόητο ότι για μας που εκπαιδευτήκαμε σε σκληρές συνθήκες, η γνώση και η ενημέρωση ήταν περιορισμένες από τον μαρξιστικό έλεγχο. Ό,τι ξεπερνούσε τα γνωστικά του όρια και δεν ταίριαζε με την υλιστική του ιδεολογία απορρίπτονταν, καταδικαζόταν. Η ενημέρωση και η γνώση λειτουργούσαν μέσα σε έναν καθορισμένο, κλειστό κύκλο. Από τότε ήμασταν αναγκασμένοι, ή μάλλον μας επιβλήθηκε, να διακρίνουμε τη μία από την άλλη. Διαχωρίζαμε από τότε για ποιο σκοπό υπάρχει η γνώση και σε τι εξυπηρετεί η ενημέρωση. Η μία εξυπηρετούσε τα επιστημονικά - επαγγελματικά και η άλλη την προπαγάνδα.

Θυμόμαστε όταν εγκαταστάθηκε, πριν από δεκαετίες, η τηλεοπτική κεραία της ΥΕΝΕΔ – ΕΙΡ στο απέναντι βουνό της Κέρκυρας πώς χορτάσαμε ενημέρωση. Γνωρίσαμε έναν κόσμο που τον θεωρούσαμε μεν δικό μας, αλλά τον αντικρίζαμε σαν εξωπραγματικό. Τότε αισθανθήκαμε για πρώτη φορά τη δύναμη της ενημέρωσης. Η πίστη μας στη γνώση προσωρινά κλονίστηκε, αλλά οι συνθήκες την ανάγκασαν να συνέλθει και να αναλάβει τα καθήκοντά της, την κυριαρχία της πάνω στην ενημέρωση.

Για μας η ενημέρωση ήταν πάντα επιθυμητή, διψούσαμε για αυτήν, προπάντων όταν ερχόταν έξω από τα ιδεολογικά συρματοπλέγματα. Ήταν και έμεινε, όμως, δεύτερη στην αξία της μόρφωσης. Εκπαιδεύαμε πρώτα τη σκέψη για να συλλάβει τη γνώση, μετά γυμνάζαμε το σώμα να αντέξει τις κακουχίες και, αν περίσσευε χρόνος, θα ρίχναμε μια ματιά στα γεγονότα. Το βιβλίο ήταν και έμεινε ο καλύτερός μας φίλος.

Για πολλούς από εμάς η Ελλάδα ήταν η Γη της Επαγγελίας. Για λίγους αυτό ισχύει και σήμερα. Ένα πληγωμένο Μεγαλείο που ζητάει συνειδησιακή γιατρειά. Μέσα Του βρίσκεται το μυστικό κλειδί να κρίνουμε το Χθες και να λύσουμε τα καθήκοντα του σήμερα. Εμείς δεν την είδαμε ποτέ αυτή τη Γη σαν χώρο του μεροκάματου, του βολέματος ή της αρπαγής. Ήταν και έμεινε η Γη των καθηκόντων, της ελευθερίας του ανθρωπίνου είδους από τα δεσμά της άγνοιας. Σε Αυτή τη Γη αναζήτησε διαχρονικά ο κάθε ανήσυχος την αναγέννησή του, το Φως του, ανεξάρτητα από εθνικότητα, θρήσκευμα ή ιδεολογική πεποίθηση.

Μέσα στον περιορισμό αποκτήσαμε το προνόμιο να αρνηθούμε στα κρυφά την προπαγάνδα που μας μεγάλωσε: κάτι δεν ταίριαζε ανάμεσα σε αυτήν και σε μας. Το καθεστώς ασταμάτητα διατυμπάνιζε την κομμουνιστική συνείδηση, η προπαγάνδα του υπερηφανεύονταν για το δημιούργημά της: τον νέο τύπο ανθρώπου. Και εμείς οι λίγοι, κρυφοκοιτάζαμε ο ένας τον άλλον: "ανήκουμε κάπου αλλού"... έχουμε άλλη συνείδηση. Δεν τολμούσαμε ούτε καν να την αναφέρουμε αυτή τη λέξη, σαν να ήταν δική μας ιδιαιτερότητα. Κατείχαμε κάτι που επεκτεινόταν πέρα από την αποπνικτική ατμόσφαιρα. Αναρωτιόμασταν: Είναι δυνατόν να υπάρχει κάτι τέτοιο; Στην ουσία αυτό ήταν κρυφή, πολύ προσωπική υπόθεση.

 Τα συνειδησιακά ανεβοκατεβάσματα

Να μη είμαστε αχάριστοι. Μερικά από αυτά που περιγράφω τα οφείλω στην πειθαρχία μέσα στην οποία μεγάλωσα. Το καθεστώς μας έμαθε πολύ καλά, μέσα στην περιορισμένη ελευθερία, τι σημαίνει πειθαρχία σκέψης, συνείδησης, έρευνας και πράξης.

Εκπαιδευτήκαμε πειθαρχημένα σε όλους τους τομείς της ζωής. Ζήσαμε από κοντά αυτό που λέγεται στρατιωτική, επιχειρηματική, επιστημονική και κοινωνική πειθαρχία. Μεγαλώσαμε με σεβασμό στις αξίες και στις παραδόσεις. Το μόνο πράγμα που μας ταλαιπωρούσε τότε ήταν η πειθαρχία της συνείδησης. Οφείλω να ομολογήσω ότι η ίδια η δικτατορία, με όλη τη σκληρότητά της, μας έμαθε, χωρίς να το θέλει, πώς να αμφισβητούμε τα καθεστώτα.

Από το δημοτικό μέχρι το πανεπιστήμιο, συνοδοιπόρος στην εκπαίδευσή μας ήταν τα ρωσικά βιβλία, τεχνικά και λογοτεχνικά. Ο σοσιαλιστικός ρεαλισμός μας έφερε σε επαφή με Γκόρκι, Τολστόι και Ντοστογιέφσκι. Ένα μεγάλο ευχαριστώ οφείλουμε σε αυτές τις μεγάλες - παλιές ψυχές. Ήταν όλοι τους ειλικρινείς με τον αναγνώστη και το έργο τους ένα αξιόλογο βοήθημα στην πορεία της εκπαίδευσης.

Ό,τι μάθαμε από τους Ρώσους ξεπερνούσε κατά πολύ τις αξίες του κλειστού καθεστώτος. Ακόμα και στα τεχνικά κείμενα βρίσκαμε καθαρότητα και ειλικρίνεια. Από την ακρίβεια των ρωσικών θετικών επιστημών μάθαμε πώς παράγεται ένα εργαλείο, ένα μηχάνημα, ένα μεγάλο έργο. Τότε πολλοί συμπολίτες μας λάτρεψαν τον ρωσικό κόσμο, τον τρόπο σκέψης του και αυτό ήταν επικίνδυνο για το καθεστώς. Όπως ήταν αναμενόμενο, αυτή η «φιλία» δεν άργησε να σβήσει.

Μάθαμε τα ρωσικά μέχρι το σημείο της καλής επικοινωνίας. Είχαν μια περίεργη σχέση με τα ελληνικά. Συνδέονταν με διάφορους αόρατους τρόπους. Όσο γοητευτική και αν ήταν, εμείς οι λίγοι δεν ταυτιστήκαμε με τη ρωσική σκέψη, μείναμε απλά φιλορώσοι, γιατί το ζιζάνιο του Χθες, η προέλευση... της γεωμετρίας, της φυσικής, του θεάτρου δεν μπορούσε να ταυτιστεί με αυτή.

Μεγάλη προσπάθεια κάναμε να αποκτήσουμε χριστιανική συνείδηση. Δεν το καταφέραμε. Τα κίνητρα της αυτογνωσίας δεν επιβεβαιώθηκαν από τα στοιχεία αυτής της συνείδησης. Μπήκαμε σε εκκλησίες, σεβαστήκαμε το κοινό αίσθημα των Ελλαδιτών, θελήσαμε πολύ να τους μοιάσουμε, αλλά πάνω από όλα ζητούσαμε "το γιατί" σε κάθε υπόθεση πίστης ή γνώσης.

Βαφτίσαμε τα παιδιά μας, παρά λίγο να ξαναβαφτιστούμε και εμείς για να γνωρίσουμε το ρόλο της πίστης στη διαδικασία της γνώσης. Δεν ζητήσαμε γεφυροποιό στην έρευνα της πίστης, ούτε χάιδεμα συναισθημάτων. Επιδιώκαμε την ιερότητα της γνώσης, όχι της πίστης. Ζητούσαμε γιατί η Φυσική, η Γεωμετρία, το Θέατρο και όλες οι επιστήμες γεννήθηκαν σε αυτόν τον τόπο. Είχαμε μάθει από το δημοτικό ότι προέρχονται όλα αυτά από τον Ελληνικό κόσμο. Στη λειτουργία περιμέναμε να ακουστεί κάτι για Σωκράτη, Πλάτωνα, Πυθαγόρα ... και ο παπάς της ενορίας μνημόνευε κάποιες ξένες, ανήκουστες για μας οντότητες... Σεβόμαστε, όμως, την επιλογή του καθενός.

Το να αρνηθούμε την προέλευση της γνώσης με την οποία γαλουχηθήκαμε, σήμαινε για μας προδοσία. Εμείς για αυτό το σκοπό περάσαμε τα σύνορα και πατήσαμε τη Γη της Επαγγελίας. Δεν μπορέσαμε να βάλουμε μπροστά στη γνώση ούτε την πίστη, ούτε την ενημέρωση. Ζητούσαμε πάντα για κάθε συνειδησιακό βήμα ένα σταθερό πάτημα στη γη και ένα καθαρό όραμα προς το σύμπαν. Το παλιό ζιζάνιο δεν μπορούσε να συμφωνήσει ούτε με αυτό. Η μνήμη των κυττάρων μας διέταξε να συνεχίσουμε, μέχρι αυτή η μνήμη να ταυτίζεται με μία πραγματικότητα. Έτσι μείναμε αδέσμευτοι και από τις θρησκευτικές υποθέσεις. Να ξεκαθαρίσω: Όταν λέμε άθρησκοι, δεν εννοούμε άθεοι. Την ιερότητα την αναζητάμε μέσα μας. Αυτή μας οδηγεί την έρευνα στα δύσβατα μονοπάτια της Σοφίας του Χθες μας.

Η μαύρη βιογραφία

Φίλε μου, επίτρεψέ μου να αφιερώσω λίγα λόγια για το γενεαλογικό μου παρελθόν. Τα ζήσαμε όλα τα δεινά του καθεστώτος. Αυτά που δεν τα είδαμε, μας τα μετέδωσαν κρυφά οι πρόγονοί μας: Το ’40 οι κατακτητές εξόρισαν τον έναν παππού στην Ιταλία για τα φιλελληνικά του αισθήματα. Μετά, το καθεστώς τον κήρυξε κουλάκο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Τον άλλο παππού τον σκότωσαν σε μια νύχτα μαζί με το παιδί του. Τη χήρα γιαγιά την κήρυξαν κουλάκα. Λίγο αργότερα εξόρισαν το άλλο παιδί, τον θείο μου. Τη δεκαετία του ’70 στον μεγαλύτερο γιο της οικογένειας, κάτοικο Αυστραλίας, του επέτρεψαν να επισκεφτεί την ιδιαίτερη πατρίδα, να σβήσει τον πόνο της ξενιτιάς. Το κράτος τον καταδίκασε σαν εχθρό της πατρίδας. Ποιας πατρίδας! Πολλοί συγχωριανοί συνέβαλαν σε αυτή την καταδίκη. Η ρουφιανιά είχε απλωθεί πολύ στα μέρη μας. Τι κρίμα! Τι ντροπή!

Μολαταύτα επιβιώσαμε. Κατά περίεργο τρόπο και υπό ιδιαίτερες συνθήκες, καταφέραμε να σπουδάσουμε. Δε γίναμε ρουφιάνοι, αλλά από αξιοσύνη και την ικανότητα των γονέων μας να παίζουν σωστά "θέατρο" με το καθεστώς. Σεβάστηκαν τους καθεστωτικούς κανόνες, πάνω από όλα τις ανθρώπινες σχέσεις και αυτό το εκτίμησαν οι κομματικοί άρχοντες. Κάποια στιγμή μας σεβάστηκαν. Ζήσαμε έντονα και με τρόμο τη δύσκολη περίοδο του ’85 όταν φυλακίστηκαν πολλά στελέχη από μας. Ένας, ο αρχηγός, ήταν πολύ φίλος μου. Μείναμε άυπνοι για μήνες. Δεν καταδικαζόταν μόνο ένας. Εξοριζόταν ομαδικά, καταστρέφονταν ολόκληρες οικογένειες. Αυτό και άλλα σφράγισαν τη συνείδησή μας, ή καλύτερα ό,τι αντιλαμβανόμασταν ως τέτοια. Τώρα ζούμε επιφορτισμένοι με καθήκοντα, με το βλέμμα στο αύριο του κόσμου που ανήκουμε.

Προξενείο

Φίλε, επέτρεψε μου να σου περιγράψω μια σκηνή στο Ελληνικό προξενείο.

Μας κάλεσαν τώρα τελευταία στις εξετάσεις να μας δώσουν Ελληνική ταυτότητα. Με ρώτησαν για την οικογενειακή βιογραφία. Τους περιέγραψα λίγα από τα παραπάνω...

Κάποια στιγμή δάκρυσαν τα μάτια μου περιγράφοντας την πικρή ιστορία της οικογένειάς μου, όχι για τον πόνο που προκαλεί η διήγηση αυτής καθαυτής της ιστορίας, αλλά από την απορία των ελλαδικών αρχών για αυτό τον πόνο. Με πόνεσε η αδιαφορία τους να εκτιμήσουν το χτες μας.

Μετά από δύο χρόνια αναμονής, τώρα πρόσφατα, μας δόθηκε η δυνατότητα για συνέντευξη:

-Γιατί αργήσατε τόσο πολύ να ζητήσετε Ελληνική ταυτότητα;

-Εσείς αργήσατε πολύ να μας τη δώσετε. Αυτή την ταυτότητα εμείς την είχαμε από τη γέννηση μας και πριν από αυτή.

-Απορία: Τι είστε εσείς; Εδώ έχουν περάσει χιλιάδες, δεκάδες χιλιάδες. Δεν είχαμε συναντήσει τέτοιου είδους ομογενείς... Έχουν ορκιστεί εδώ όλων των ειδών άνθρωποι της ομογένειας.

-Δεν συνηθίζουμε να ορκιζόμαστε μπροστά σε υπαλλήλους. Αυτό το κάνουμε μπροστά σε θεούς. Για να είμαστε ειλικρινείς, αργήσαμε γιατί σεβαστήκαμε τη νομιμότητα του Ελληνικού κράτους. Προτεραιότητα είχε η από δω ομοιότητά του. Ο νόμος της ομοιότητας είναι παντοδύναμος, λειτουργεί χωρίς να μας ρωτήσει. Τώρα που αυτή η μειονότητα τακτοποιήθηκε, σφράγισε την ελληνικότητά της, ήρθε η σειρά μας.

Ευτυχώς οι ελληνοφανείς μάς έδωσαν το δικαίωμα να πάρουμε και εμείς Ελληνική ταυτότητα.

Οι φάσεις της συνείδησης

Αλλάξαμε πολλές συνειδήσεις αυτή την περίοδο της μετάβασης από την απροσδιοριστία στην ελληνικότητα και αυτό οφείλεται κυριολεκτικά σε μεταφυσικούς παράγοντες. Όλα τα αισθητά και τα διαβάσματα έπαιξαν δευτερεύοντα ρόλο σε αυτή την υπόθεση - μετάβαση.

Αργά βρήκαμε μια ήσυχη πνευματική γωνιά, μια “κρυψώνα”, να ταξινομήσουμε τα πράγματα μέσα και έξω από μας. Μακριά από τις ζητωκραυγές του ιδεολογήματος και τις επιστημονικές προσταγές. Σε αυτό οφείλουμε ένα μεγάλο Ευχαριστώ και σε Σας, τα αδέρφια της μεγάλης Ηπείρου. Μετά, πολύ μετά, μάθαμε να περπατάμε σε όμορφα συνειδησιακά λιβάδια, αλλά πριν είχαμε περάσει δύσβατα μονοπάτια με αγκάθια και δηλητηριώδη φυτά: ξυπνήσαμε. Τώρα μπορούμε να κρίνουμε τα αισθητά και λίγο πιο πέρα από αυτά και δεν αρκούμαστε με την ενημέρωση και τα εφήμερά της. Τη μεγάλη οθόνη τη κλείσαμε προ πολλού. Αρνηθήκαμε τα κουτσομπολιά της γειτονιάς, τα φιρμάτα βρακιά των super star, τα ατελείωτα ανακυκλωμένα νέα. Σήμερα ζητάμε στη σύγχρονη, διεθνή οθόνη των συνειδήσεων τη λεβεντιά της Ελληνικής Σκέψης, εκείνης της Παλιάς, με τη σκληρή της ομορφιά: Ζητάμε να βρούμε έναν λόγο, μία αιτία να κρίνουμε τον εαυτό μας, το παρόν μας.

Φίλε, επίτρεψέ μου να κάνουμε μια αναδίπλωση της σκέψης, κάτι ανάλογο με αυτό που κάνουν οι αθλητές του επί κοντώ με το σώμα τους. Λέγεται: «Οι φάσεις της συνείδησης». Για το ξυπνημένο βλέμμα, αυτός ο δρόμος προς τα μέσα θυμίζει τους αρχαίους καιρούς, το πέρασμα του είδους μας από τη βαρβαρότητα στη σκέψη που ελέγχει τον εαυτό της, με διάφορους ενδιάμεσους σταθμούς, ώσπου να αποκτήσει την ικανότητα για στοχασμό. Σε αυτό το πέρασμα ο ανήσυχος νιώθει την αθλιότητα του πρόσφατου αθεϊσμού του, την ιδεολογική και δογματική μικρότητα. Διώχνει από μέσα του κάθε φανατισμό, γιατί ήδη είναι μεταμορφωμένος σε ένα άλλο είδος πολίτη. Ζητάει όμοιους που να μιλούν τη γλώσσα του, γιατί μόνο αυτή του φέρνει ευχαρίστηση. Το ζώο του μυρίζεται το ψέμα από μακριά, είτε είναι φιλοσοφικό, είτε επιστημονικό ή θρησκευτικό, γιατί έφτασε εκεί που αυτά γεννιούνται και καταλαβαίνει ότι μόνο εκείνος που κατάφερε κάτι τέτοιο γνωρίζει τη ουσία. Το χρόνο που πέρασε σε αυτή την «σκοτεινιά» τον ονόμασε «φάσεις της συνείδησης».

1- Γνώρισε ότι μέσα του υπάρχει ψυχή. Ένιωσε μέσα του ένα χειροπιαστό θαύμα. Θέλησε να το εξωτερικεύσει. Αυτό ήταν πρωτοφανές! Τότε μια άλλη φωνή τον διέταξε: «Σώπα, βρε βλάκα! Δεν είναι τίποτα. Ένα όνειρο που θα περάσει είναι! Μία ορφάνια που οφείλει να φροντίσει τον εαυτό της». Σώπασε για χρόνια, μέχρι που το θαύμα δεν ήταν πια θαύμα. Έτσι τελείωσε η πρώτη φάση, αποκτώντας μια νέα συνήθεια: να αφομοιώνει το θαύμα.

2- Κατάλαβε ότι η ψυχή του γνωρίζει, είναι ένα ζωντανό ον που μπορεί να έχει «άποψη». Και πάλι ήθελε να ουρλιάξει, αλλά πάλι σώπασε, απέκτησε άλλη μια συνήθεια: την ικανότητα να ερευνά τον εαυτό του. Έτσι η συνείδησή του ανέβηκε ένα ακόμα σκαλί.

3- Κατάλαβε ότι η ψυχή δημιουργεί. Τότε δεν ούρλιαζε πια. Πήρε το μολύβι και άρχισε να γράφει κουτσά στραβά τις συνήθειες που απέκτησε, γνώρισε τη φρόνηση.

Έτσι έμαθε να πορεύεται μαζί με τον νέο εαυτό του και τη φρόνησή του στην πορεία της γνώσης. Κατάλαβε ότι είχε μπει στο δρόμο της αυτογνωσίας. Ένιωθε να σπάει ένας φαύλος κύκλος που επί χρόνια τον ταλαιπωρούσε και έκανε την κάθε έρευνά του μαρτύριο, τις ανησυχίες του βάσανα, συμπλέγματα, αρρώστια. Ένιωθε πώς μέσα σε αυτό το σκότος, πάνω στους αιθέρες, μπορεί να βλέπει τις αόρατες ρίζες του, οραματιζόμενος ολόκληρο το δέντρο της ύπαρξής του να επεκτείνεται στα ουράνια.

Επιτρέπεται στον άνθρωπο να γνωρίζει τις ρίζες του; Και αν τις γνωρίζει, επιτρέπεται να τις δείξει; Δεν στεγνώνει το δέντρο που δείχνει τις ρίζες του; Ποιο ζωντανό ον επιτρέπεται να δείξει τα σπλάχνα του; Μια κραυγή βγήκε από μέσα του: Γιατί, Παππούδες μου, το κάνατε αυτό; Δείχνοντας την ιερότητα της ρίζας Σας, της δικής μου ρίζας, την μαράνατε, κάνοντας το έργο Σας αθάνατο.

Τώρα πια αποφεύγει τους ανθρώπους που δεν χορταίνουν διαβάσματα και ενημέρωση. Όποιος περνάει για πρώτη φορά αυτά τα σύνορα, νιώθει ένα παράξενο συναίσθημα, έναν πρωτοφανή γνωστικό έρωτα και έναν τρόμο μαζί. Του μοιάζει ο εαυτός του σαν σε νάρκωση και αναρωτιέται αν είναι αυτός ο κόσμος που τον ναρκώνει ή κάτι άλλο;

Ενημέρωση ή Γνώση;

Είδηση ή συνείδηση; Ακούμε τη λέξη ενημέρωση και η σκέψη μας πάει κατευθείαν στην είδηση. Η λέξη ενημέρωση μας οδηγεί σε κάτι "μερικό", κάτι μη ολοκληρωμένο, εφήμερο, προσωρινό. Ακούμε τη λέξη γνώση και διστάζουμε. Πολλά περνούν από το μυαλό μας: Το χθες μας, τα διαβάσματα, οι επιστημονικές απόψεις, τα σύγχρονα επιτεύγματα της τεχνολογίας. Με δυσκολία συνειδητοποιούμε ότι αυτή η λέξη έχει να κάνει με τη συνείδησή μας, το μέσα μας: Κάτι υπάρχει εδώ;

Εκ πρώτης όψεως οι λέξεις είδηση και συνείδηση έχουν την ίδια ρίζα. Έχουν όμως κάποια σχέση μεταξύ τους; Σίγουρα αυτοί που τις “κατασκεύασαν” ήξεραν κάτι περισσότερο από μας. Μοιάζει σαν η μία να εκφράζει το έξω από μας, η άλλη κάτι μέσα μας. Φαίνεται η πρώτη να ανήκει σε όλους, η δεύτερη να είναι αποκλειστικά δική μας. Αναρωτιόμαστε όμως: Μήπως συνεργάζονται μεταξύ τους; Φαίνεται σαν η πρώτη να εξυπηρετεί την άλλη και η δεύτερη να την κρίνει. Πώς να τις εκτιμήσουμε; Είναι ανάγκη να ρίξουμε μια σοβαρή ματιά πάνω τους, μέσα τους.

Πάνω από όλα οφείλουμε να κρατήσουμε σοβαρή στάση μπροστά στα διαβάσματα και τα ακούσματα, γιατί υπάρχουν πολλά είδη και μας μπερδεύουν... Κάποια λένε πολλά, αλλά δεν σου λένε τίποτα, είναι αυτά της σημερινής συστηματικής ενημέρωσης. Αυτά λένε μεγάλα λόγια χωρίς να τα συνοδεύουν με το περιεχόμενό τους, αυτά σε μουδιάζουν. Άλλα σου επιβάλλουν σοβαρή προετοιμασία, προσευχή και αναδίπλωση της σκέψης. Αυτά είναι ωραία. Αυτά σου προκαλούν τη δίψα να ανακαλύψεις κάτι νέο μέσα τους. Αυτά είναι περιζήτητα. Είναι κάποια που σου λένε ότι είσαι στη σωστή θέση μπροστά στα πράγματα. Έχουν την ίδια “τρέλα” με σένα. Είναι αυτά που σε οδηγούν βαθιά πίσω στο χρόνο και βάζουν τη σφραγίδα της αλήθειας στις έννοιες, επιβεβαιώνουν τη σωστή στάση σου μπροστά στο διάβασμα. Είναι αυτά που σπάνε τον ορθολογικό περιορισμό και σε οδηγούν στον έρωτα της γνώσης. Το Χθες μας έχει την αποκλειστικότητα σε αυτά τα τελευταία.

Το ίδιο, σε μικρότερο βαθμό, ισχύει και για τα ακούσματα. Το αυτί, όμως, έχει μόνο μία ιδιότητα, αυτή της ακοής. Είναι κεραία μονής λειτουργικότητας, απαραίτητη, όμως, για την ανάγνωση. Ενώ το μάτι έχει πολλές ιδιότητες. Δέχεται και δίνει ενέργεια, υπό ειδικές συνθήκες μας θρέφει. Καμιά φορά μας “τρώει”. Είμαστε αναγκασμένοι να το σεβόμαστε στη διαδικασία της έρευνας.

Ας αναλογιστούμε για μία στιγμή πώς αισθανόμαστε την είδηση, τι γεύση μας αφήνει, για πόσο καιρό συντηρείται μέσα μας αυτή η γεύση, και με τι κριτήρια την αξιολογούμε. Τι είναι εκείνο το στοιχείο μέσα μας που κρίνει τη θετικότητα, την εγκυρότητα της κάθε είδησης. Είναι γεγονός ότι η είδηση είναι εφήμερη, την επόμενη μέρα αντικαθίσταται με μια άλλη. Το στοιχείο, όμως, μέσα μας που την κρίνει μένει σταθερό, αμετακίνητο, αποκλειστικά δικό μας.

Ας αναρωτηθούμε για μία στιγμή ποιο αξίζει περισσότερο, το κρινόμενο ή ο κριτής: Μήπως θα ήταν ωφέλιμο για μας να στρέψουμε την προσοχή μας στον κριτή, στο μέσα μας, το Είναι μας; Να το εκπαιδεύσουμε να κρίνει σωστά, τα εφήμερα και τα διαχρονικά. Να μη κολλάει μόνο στο παρόν, αλλά να αντικρίζει και το παρελθόν. Γιατί να μη το γυμνάσουμε να οραματιστεί και το μέλλον! Δεν θα ήταν ωφέλιμο για μας; Ας προσέξουμε λίγο πιο καθαρά τον εαυτό μας, το μέσα μας. Αν μετρήσουμε πόσο χρόνο ξοδεύουμε για τον εαυτό μας, με αυτόν που κρίνει και πόσο για το έξω μας, αυτό που μας ενημερώνει, μας διασκεδάζει με την είδηση, ίσως τότε θα αντιληφθούμε ότι κάτι δεν πάει καλά με μας τους ίδιους. Είναι σαφές ότι έχουμε μία εξάρτηση από την ενημέρωση - είδηση. Δεν μπορούμε πια να ζούμε χωρίς αυτή. Το πρώτο πράγμα όταν βρισκόμαστε λέμε: Τι νέα έχουμε; Αραδιάζουμε τα εφήμερα συμβάντα και ο πιο ενημερωμένος συνήθως είναι και ο πιο αξιόλογος της παρέας.

Η αλήθεια είναι ότι με τη σημερινή μας στάση μπροστά στα καθήκοντα της αναζήτησης καταλήξαμε επιφανειακοί. Εξερευνούμε την επιφάνεια των γεγονότων και δεν εισχωρούμε στην ουσία τους. Είναι το ίδιο που κάνουμε και με τον εαυτό μας. Χαϊδεύουμε την επιδερμική συνείδηση και αποφεύγουμε πεισματικά κάθε τι που αφορά το υποσυνείδητο, τη διαίσθηση, το μέσα. Είναι γεγονός ότι ξέρουμε τους πάντες και τα πάντα, αλλά δεν κρίνουμε καμία ουσία, γιατί απλά δεν τολμάμε να ρίξουμε μία ματιά στο μέσα μας, στην κάθε ενστικτώδη ικανότητά μας.

Τόσο πολύ αφεθήκαμε στην εξωτερικότητα των πραγμάτων, την ενημέρωση, που συμπεριφερόμαστε σαν δημοσιογράφοι, λες και όλοι κάναμε μαθήματα δημοσιογραφίας, πώς να σταθούμε μπροστά στην κάμερα, τι ερωτήσεις να κάνουμε, πώς να κρίνουμε τους άλλους, τα γεγονότα... Καταλήξαμε μιμητές μιας πραγματικότητας που έχουμε καθήκον να την ερευνήσουμε, που κρυφά την αρνούμαστε, αλλά μείναμε κολλημένοι πάνω της... ζούμε άθελά μας μια αρνητικότητα από την οποία διαισθανόμαστε ότι σκλαβωθήκαμε, αλλά, περίεργο, δεν ζητάμε να απελευθερωθούμε. Την βλέπουμε από όλες τις πλευρές, γνωρίζουμε όλο το φάσμα της μαυρίλας της, αλλά δεν έχουμε το θάρρος να διεισδύσουμε στο βάθος αυτού του σκότους. Δεν τολμάμε να το δούμε λίγο “παιχνιδιάρικα”, μεταφυσικά. Την αντιμετωπίζουμε σαν να είναι θρήσκευμα. Το να μπούμε μέσα της, να την ενοχλήσουμε, να πειράξουμε την “ιεροσύνη” της, ούτε καν περνάει από το νου μας. Νιώθουμε ότι αυτή η πράξη ζητάει άλλου είδους δύναμη. Και εμείς...

Έχουμε ελεύθερη βούληση;

Έχουμε την ελεύθερη βούληση να εκτελούμε τέτοια καθήκοντα; Αγνοούμε ότι υπάρχει ένας νόμος της εσωτερικότητας που λέει: ό,τι επιθυμεί το ζώο μέσα μας, αυτό μας προσφέρεται από το σύμπαν. Εμείς επιθυμούμε - ζητάμε συνεχόμενες ειδήσεις και η Ζωή - Θεός μας τις προσφέρει απλόχερα. Εκπληρώνει απλά τις επιθυμίες μας. Η ελεύθερη βούληση, χωρίς να μας ρωτάει, μας κυνηγάει παντού...

Αν συγκεντρωθούμε για λίγο, θα δούμε ότι για κάθε γεγονός η είδηση είναι μία. Οι ερμηνείες και αναλύσεις είναι πολλές. Όταν η είδηση περνάει τα όρια της αντίληψής μας, την απορρίπτουμε, τη λέμε fake, συνωμοσία. Όταν είναι κάτω από τα όρια της, τη διώχνουμε σαν χυδαία. Ο καθένας ταυτίζεται με την ενημέρωση που του αναλογεί. Κάποιοι ζητούν αλήθεια μέσα στην είδηση, γιατί ξέρουν να κρίνουν πίσω από αυτήν. Άλλοι είναι πιστοί αποδέκτες της. Πώς να κρίνουμε, όμως, την είδηση; Όταν η είδηση που επιλέγουμε ταυτίζεται με τη συνειδησιακή μας κατάσταση, την αποδεχόμαστε και αυτή με τη σειρά της κρίνει την είδηση. Η συνείδηση τρέφεται ή χαϊδεύεται από το είδος της ενημέρωσης.

Είναι γνωστό ότι η συνείδηση έχει μεγάλη αδράνεια. Η είδηση εισέρχεται μέσω των αισθήσεων, πειράζει την επιφάνειά της, σαν να ζητάει άδεια να εισχωρήσει μέσα της, και σιγά σιγά σβήνει... Εδώ είναι ο μεγάλος ρόλος του κριτή. Η ικανότητα διαλογής. Να μετατρέψει τα εξωτερικά ερεθίσματα σε τροφή για το μέσα... αν η είδηση έχει πάνω της στίγματα αληθείας, φωτίζει αμυδρά τη συνείδηση, το αντίθετο συμβαίνει με την ψεύτικη. Διακρίνουμε, αποδεχόμαστε, όμως, την αλήθεια όσο και πικρή να είναι; Εδώ χρειάζεται το μεγάλο ΝΑΙ και το μεγάλο ΟΧΙ...

Υπάρχουν ειδήσεις που δημοσιεύονται και δεν μας αφορούν. Υπάρχουν άλλες, ίσως περισσότερες, που μας αφορούν, αλλά δεν δημοσιεύονται. Πώς μπορούμε τότε να έχουμε κύριο οδηγό της καθημερινότητάς μας την ενημέρωση, όταν μόνο για το ελάχιστο ποσοστό των ειδήσεων και αποφάσεων που μας αφορούν άμεσα στη ζωή μας είμαστε ενήμεροι; Όλα μπερδεμένα...

Όταν η ενημέρωση μεταφέρθηκε από το χαρτί στην οθόνη, κάτι περίεργο συνέβη. Νιώθαμε πάνω της μεγαλύτερη ποσότητα και λιγότερη ποιότητα. Είδαμε πώς αυτή η μεταφορά συνοδεύτηκε από μεθοδικότητα, διαφήμιση και πλούτο. Σύγχρονα είδαμε τη χειραγώγησή μας να αυξάνεται. Τότε αντιληφθήκαμε και την ικανότητά μας για κρίση να αδυνατίζει και την κυριαρχία της ενημέρωσης πάνω μας να μεγαλώνει.

Τα παρακολουθούσε όλα αυτά το ξυπνημένο βλέμμα και σκεπτόταν το χέρι που γράφει πάνω σε χαρτί: Τι θα κάνει τώρα, θα κρατήσει τη σοβαρή του στάση, την ειλικρίνειά του μπροστά στον αναγνώστη; Έβλεπε πόση σκέψη και ενέργεια ξοδεύεται ώστε ο γραπτός λόγος να αντέξει στο χρόνο και το σύγκρινε με το στόμα που μιλάει μπροστά σε μία κάμερα και έλεγε με τον εαυτό του: Το μάτι που έμαθε να διαβάζει πέρα από τα γράμματα συγκεντρώνεται, κουράζεται, βάζει τα δυνατά του να πιάσει τις έννοιες. Η διαδικασία του κατεβάσματος μιας ιδέας είναι πιο περίπλοκη από ένα download, αλλά μοιάζει πολύ με αυτήν. Έβλεπε ότι το αυτί δεν παίρνει μέρος σε αυτή τη διαδικασία ενημέρωσης, μάθησης. Μετά από αυτή τη μεταφορά, το αυτί και το μάτι μπροστά στο γυαλί δεν ζητούν καμία αυτοσυγκέντρωση, καμία ιδιαίτερη προσπάθεια. Ζητούν χαλάρωση, διασκέδαση μετά από μια κουραστική μέρα. Είναι ευχαριστημένα με μια εικόνα, με μια εικονικότητα. Και αναρωτιέται ακόμα και σήμερα το ξυπνημένο βλέμμα: Μήπως η οθόνη μας χαρίστηκε για αυτό το σκοπό; Βλέπει πώς όλες οι οθόνες, οι μικρές και οι μεγάλες, τρέφουν τις ηδονές, τις υλικές ανάγκες, τη μικρότητά μας.

Μήπως πριν δώσουμε απάντηση σε όλες αυτές τις ερωτήσεις οφείλουμε να θέσουμε κάποια καθήκοντα στον εαυτό μας; Οφείλουμε να λύσουμε το γρίφο: Άκουσμα ή διάβασμα, Διάβασμα ή αυτογνωσία! Ενημέρωση ή Γνώση!

Καταναλωτές του εαυτού μας.

Πολλά ερωτήματα μπήκαν μπροστά μας: Τελευταία η ενημέρωση επικεντρώνεται στην οικονομία. Μας μιλάει για την οικονομία και τα ατελείωτα νόμιμα και παράνομα παράγωγά της, σαν πρώτη αιτία της κοινωνικής δυστυχίας. Ξεχνάει, όμως, ότι η οικονομία είναι το μέσο για την ευημερία και όχι ο σκοπός. Σκοπός της ελεγχόμενης ενημέρωσης ήταν πάντα ο συνειδησιακός έλεγχος πάνω μας. Και αυτό γινόταν πάντα στη διάσταση που δεν ανήκει στην ενημέρωση, που δεν ακούγεται και δεν φαίνεται. Εδρεύει κάπου βαθιά ψηλά μαζί με τις ανώτερες αξίες.

Οφείλουμε ξανά να αναρωτηθούμε: Γιατί να έχουμε ένα σώμα και μία ψυχή; Τι ταιριάζει με το ένα και τι με το άλλο; Τι αξίες επιδιώκει το ένα και τι το άλλο; Την ψυχή την έχουμε ξεχάσει, έτσι μας μάθανε. Αυτό που τους νοιάζει πολύ, όμως, τους ελεγκτές της ενημέρωσης είναι η εσωτερικότητά μας. Ξέρουν ότι αυτή κρίνει και παράγει τις αξίες, τα ιδανικά. Η οικονομία φροντίζει το σώμα μας...

Σαν πιστοί της ενημέρωσης, μαθαίνουμε εύκολα τι συμβαίνει σε κάθε απομακρυσμένο χωριό, γνωρίζουμε τα γεγονότα ανά την υφήλιο, οφείλουμε να ομολογήσουμε κρυφά στον εαυτό μας ότι είμαστε ενημερωμένοι καταναλωτές των αξιών που μας απομείνανε. Αφομοιώνουμε τα πάντα στο πέρασμά μας. Έτσι μας μετάλλαξε η άσβεστη δίψα μας να ενημερωθούμε για τα πάντα έξω από μας. Καταναλώνουμε το χρόνο, την ενέργειά μας, ό,τι πιο αξιόλογο έχουμε. Και την επόμενη, ξανά από την αρχή: Διψασμένοι, αχόρταγοι καταναλωτές της ενημέρωσης, της καθημερινότητας, της ζωής μας. Όλα θέλουμε να τα καταναλώσουμε... Αχόρταγοι, εφήμεροι, πρόχειροι. Μόνο σε ένα πράγμα δυσκολευτήκαμε: Τη γνώση του Χθες μας. Αυτή δεν μπορέσαμε να την καταναλώσουμε. Δοκιμάσαμε πολλές φορές, αλλά σπάσανε τα δόντια της αχόρταγης υλιστικής καλλιέργειάς μας. Αυτή ήταν αταίριαστη για τα διψασμένα χείλη της ενημέρωσης και πιο σκληρή από τα πεινασμένα σαγόνια της ιδεολογίας ή της πίστης μας, από τη συνήθειά μας να καταναλώνει αξίες...

Όλοι συμφωνούμε ότι σήμερα η ενημέρωση είναι παντοδύναμη, σέρνει πίσω της ό,τι βγαίνει μπροστά της, αλλά και εμείς πια γνωρίζουμε τα μυστικά της τεχνάσματα. Δεν μουδιάζουμε πια από τη γοητεία της περιπλανητικής της ικανότητας, γιατί μάθαμε ότι η δύναμή της ναρκώνει το ένστικτο της αναζήτησης και συντηρεί τις κατεβασμένες συνειδήσεις. Είναι ό,τι καλύτερο για να αποτρέψει τον ανήσυχο από το δρόμο της αναζήτησης της αλήθειας. Εμείς δεν ζητάμε πια το επιφανειακό χάιδεμα της ελληνοφάνειας. Μάθαμε να μπούμε βαθιά μέσα μας, στο Είναι μας, όπου κρύβονται οι θησαυροί του Χθες.

(Συνεχίζεται)

Με σεβασμό

Αντώνης Αργυρής

18.05.2025