Γενικά συμπεράσματα από την έρευνα για τον γεωγραφικό άξονα Δρόβιανη - Γαλάζιο Μάτι - Βούρκος - Ριζά - Δέλβινο - Άγιοι Σαράντα

Γενικά συμπεράσματα από την έρευνα για τον γεωγραφικό άξονα Δρόβιανη - Γαλάζιο Μάτι - Βούρκος - Ριζά - Δέλβινο - Άγιοι Σαράντα

Γενικά στοιχεία για τον Δήμο Φοινικαίων: έκταση 430 χλμ, μεγαλύτερο υψόμετρο στη Μουργκάνα 1.500 μέτρα, ορεινή περιοχή καλύπτει το 20%, η ημιορεινή ως 500 μέτρα το 30% και η πεδινή το 50% περίπου.

Το σημαντικότερο πρόβλημα της περιοχής είναι η μετανάστευση, παρ’ όλο που ο κάμπος είναι πλούσιος, τα ορεινά και τα πεδινά δίπλα στον ποταμό είναι ιδανικές περιοχές για αγροτική καλλιέργεια, κτηνοτροφία και αγροτουρισμό. Το δίκτυο των δρόμων είναι σε άθλια κατάσταση. Σημαντικό ζήτημα είναι οι κοινοτικές περιουσίες οι οποίες διεκδικούνται από δήθεν αγάδες γιαυτό και αρκετές περιοχές έχουν καταπατηθεί ενώ κάποιες άλλες έχουν κερδηθεί από τον αγώνα κυρίως των κατοίκων τους. Σχεδόν το 80% των περιουσιών εκκρεμεί στις “αρμόδιες” υπηρεσίες. Η περιοχή έχει ένα πλήθος αρχαίων και βυζαντινών μνημείων πλην όμως εγκαταλειμμένων από το κράτος. Παράλληλα έχει ένα δυναμικό 4.000 επιστημόνων που ζει στη διασπορά και παραμένει ανεκμετάλλευτο. Το νερό είναι άφθονο αλλά αρκετά χωριά δεν υδροδοτούνται. Η πηγή του Σιμώες, το Γαλάζιο Μάτι, είναι εκμεταλλεύσιμη από το κράτος χωρίς σε αυτήν να εμπλέκεται η τοπική αυτοδιοίκηση, η οποία είναι νομίμως ελληνική. Η περιοχή είναι δίπλα στο μη αναγνωρισμένο Δέλβινο όπως και στους μη αναγνωρισμένους Αγίους Σαράντα, όπου εκεί έχει διαπραχθεί ένα ανθρωπολογικό, πολεοδομικό, αισθητικό και οικολογικό έγκλημα. Τέλος, μεγάλη απώλεια για την υδροδότηση, την άρδευση και την ενέργεια είναι η εξαγορά των υδροηλεκτρικών σταθμών της Μπίστριτσα από την τουρκική εταιρία KURUM. Ως άμεσο συμπέρασμα από την έρευνα είναι ότι οι καλλιέργειες, η κτηνοτροφία και ο τουρισμός σε ένα ιδιαίτερο μέρος θα μπορούσαν να δώσουν πνοή στον τόπο.

Βασικά σημεία:

-Στο oδικό δίκτυο, προβλήματα έχει ο άξονας Θεολόγου – Άνω Λεσινίτσα καθώς και τα απομακρυσμένα χωριά όπως Γριάσδανη κλπ. ο δρόμος Βρυώνι – Τσαούσι όπως και τα 6 ανηφορικά χιλιόμετρα για το χωριό Δρόβιανη. Τα 2/3 των χωριών έχουν χωματόδρομους. Ο τοπικοί δρόμοι είναι στενοί χωρίς μπετόν. Αλλού στρώνονται με μπετόν δρόμοι μέσα στα χωριά. Επίσης το υλικό που πέφτει σε άσφαλτο σε κάποιες περιοχές δεν έχει τις προδιαγραφές και θα χαλάσει. Η Δημοτική Αρχή έχει υποσχεθεί ότι όλα τα χωριά μέχρι και το 2027 θα καλυφθούν με άσφαλτο.

Συγκεκριμένα: Τσερκοβίτσα – Άνω Λεσινίτσα 10 χλμ, Μάλτσιανη – Γριάσδανη 6 χλμ, Γριάσδανη – Σμίνετση 3 χλμ. Σμίνετση – Καισαράτι 9 χλμ, Καισαράτι – Γράβα 2 χλμ και ο δρόμος Καισαράτι – Λιβαδειά 8 χλμ, Καισαράτι – Καρόκι 7 χλμ, Κεντρική οδρός πριν το Ντερμίσι – Αρδάσοβα 2 χλμ, ο δρόμος από τον κεντρικό στη Δρόβιανη 5-6 χλμ, Μεσοπόταμος – Κώσταρι 6 χλμ, Μπίστριτσα – Σιρακάτι 4 χλμ, Σωπίκι – Λιβαδειά 3 χλμ. Τα χωρία του Βούρκου και τα περισσότερα χωριά στο εσωτερικό δίκτυο είναι χωματόδρομοι.

Εκτός του κεντρικού Άξονα Μαυρομάτι - Κρανιά - Άγιοι Σαράντα οι υπόλοιποι δρόμοι είναι σε άθλια κατάσταση. Σημαντικός είναι ο χωματόδρομος Λεσινίτσας – Κουρά – Βόδριστα - Δρόπολη, που ενώνει τις δυο αναγνωρισμένες Μειονοτικές περιοχές. Πολλοί δρόμοι έχουν αρχίσει να κατασκευάζονται από τα μηχανήματα που έλαβε ο Δήμος από την ίδρυσή του (2015) και με τη βοήθεια των κατοίκων.

Από το Fondi kombetar i zhvillimit (Εθνικό Ταμείο Ανάπτυξης) έχει εγκριθεί από 4ετίας ο δρόμος Δίβρη – Λιβαδειά και κάθε χρόνο γίνονται 5 χμ.

Γενικά οι Αδελφότητες επιδιώκουν όπως μπορούν να συμβάλουν. Ένα παράδειγμα είναι ο Σύλλογος των Βαγγαλιωτών που στρώθηκαν περίπου 3,5 χλμ με 40.000 (Σύλλογος) + 40.000 από τον Δήμο και αξιοποιήθηκαν από το Ειδικό Ταμείο Ανάπτυξης της Αλβανίας 300.000 ευρώ και στρώθηκε 1.800 μέτρα άσφαλτο στους κεντρικούς άξονες του χωριού. Ένα άλλο παράδειγμα είναι το χωριό Καινούριο το οποίο συνδέεται με τον δρόμο στο 1 χλμ δωρεά του Βασίλη Κυράνη που σύνδεσε το οδικό δίκτυο μέχρι την εκκλησία και το κέντρο του χωριού.

-Στοιχεία γενικά: Από την πηγή Γαλάζιο Μάτι βγαίνουν 16-18 κ.μ. νερό/δευτερόλεπτο, από την πηγή της Λεσινίτσας 1,5 κ.μ. νερό/δευτερόλεπτο και από την πηγή της Σμίνετσης 1,8 κ.μ. νερό/δευτερόλεπτο (όλες πόσιμο νερό)

Για το Δήμο Φοινικαίων προβλέπεται να κατασκευαστούν 3 υδραγωγεία: στου Μέρκου, στο Γαλάζιο Μάτι και στη Λεσινίτσα. Το νερό από το Γαλάζιο Μάτι εποφθαλμιά η Ιταλία, αν είναι αμφίβολη η επένδυση καθώς χρειάζεται μεγάλος αγωγός. Η Κουλουρίτσα δεν έχει νερό και ποτέ δεν είχε. Προβλέπεται επίσης να γίνει επένδυση στο Καινούριο και στην Πλάκα.

Η υποδομή υδραγωγείου (με νερό από το Γαλάζιο Μάτι) της παλαιάς επαρχίας Μεσοποτάμου που κατασκευάστηκε με 50.000 ευρώ και με δωρεά σωληνώσεις από την Ελλάδα (ΥΠΕΞ) [14 χλμ Φοινίκη, Βρυώνι, Μεσοπόταμος Τσλιμίρι (μικτό χωριό)], πέρασε όλη στην Ανώνυμη Εταιρία Ύδρευσης και Αποχέτευσης και δαπανήθηκαν 3.000.000 ευρώ από την κυβέρνηση για επισκευή του υδραγωγείου. Είναι έργο της τοπικής αυτοδιοίκησης που θα μπορούσε να αποτελεί ελληνική αναφορά αλλά δεν εδέησε ο μετέπειτα Δήμος Φοινικαίων (Κίτσος) Είναι υπερκοστολογημένο και οι κάτοικοι των οποίων το νερό κατευθύνεται ανηφορικά πληρώνουν περισσότερο στον λογαριασμό τους.

Υπήρχε πρόγραμμα για ύδρευση των χωριών με ελεύθερη ροή από τη Λεσινίτσα με μισή τιμή. Τώρα υπολειτουργεί η ύδρευση και επίσης θα χρειαστεί να τοποθετήσουν αντλίες που το κόστος μηνιαία των 120 εκατομμυρίων λεκ θα το πληρώσουν οι κάτοικοι. Το έργο δεν έχει παραδοθεί ακόμα.

Ούτε 20% ,των χωριών του δήμου μας, δεν έχει ύδρευση. Οι κάτοικοι προσπαθούν μόνοι τους, τρυπώντας πολλά μέτρα βάθος στο οικόπεδό τους, για να τροφοδοτήσουν τα σπίτια τους με νερό, αλλά εκείνο το νερό δεν είναι πόσιμο. Τα χωριά που τροφοδοτούνται από τον άξονα ύδρευσης της πόλης των Αγίων Σαράντα και Εξαμιλίων κατά τους καλοκαιρινούς μήνες έχουνε πρωί και βράδυ από μισή ώρα.

-Γίνεται πολύ καλή δουλειά σχετικά με την άρδευση, υπάρχουν μηχανολογικές υποδομές και καθαρίζονται τα κανάλια πλην όμως πάσχει το θέμα της παραγωγής. Γενικότερα όμως χρειάζονται συντήρηση. Ο Δήμος έχει μόνο ένα μηχάνημα συντήρησης των καναλιών.

Έχει γίνει δημοπρασία για το αρδευτικό έργο στου “Θωμά Φιλιππαίου” για μερική επισκευή. Η εταιρία θέλει έναν χρόνο ακόμα για την περάτωση του έργου. Λόγω υψομέτρου, το κανάλι του “Θωμά Φιλιππαίου” φτάνει ως τη Λιβαδειά. Έχει γίνει και αίτηση για κατασκευή φράγματος (Στάνες – Λειμώνα) που συνεχίζει το δίκτυο ως το Βαγγαλιάτι που δεν έγινε δεκτή από το κράτος.

-Οι εγκαταστάσεις παραγωγής και παροχής του ηλεκτρικού ρεύματος είναι του 1960. Διακόπτεται καθημερινά για ορισμένες ώρες όταν έχει καλό καιρό. Πολλές διακοπές ρεύματος από μια ώρα μέχρι και 24 ώρες ειδικά τον χειμώνα. Αυτό κάνει δύσκολη την ζωή στα νοικοκυριά. Και επίσης αν κάποιος έχει πρόβλημα υγείας και χρειάζεται συνεχόμενα ρεύμα για κάποιο μηχάνημα που του παρέχει οξυγόνο ή κάτι άλλο, δεν θα μπορούσε να ζήσει μόνιμα εκεί.

Σχεδιάζεται υποσταθμός στη Λιβαδειά και αλλαγή καλωδίων σε διάφορες περιοχές προκειμένου να σταματήσει το πρόβλημα. Δεν υπάρχει δίκτυο που να κρατά την τάση σταθερή και χρειάζεται μια επένδυση που πρέπει να επιφορτιστεί το OSHEΕ, (ιδιωτική εταιρία ηλεκτρισμού) και το κράτος.

Γενικά έχουν φωτιστεί όλα τα χωριά από την εποχή της δημαρχίας Λεωνίδα Χρήστου.

-Η πυροσβεστική υπηρεσία πολύ καλή δουλειά όπως και στη Δρόπολη αλλά το προσωπικό χρειάζεται ενίσχυση, νέα ευέλικτα οχήματα και διάνοιξη δρόμων για να μπορούν να εργαστούν τα οχήματα. Η υπηρεσία διαθέτει 4 πυροσβεστικά οχήματα που δεν έχουν πρόσβαση στα δάση. Χρειάζονται ερπυστριοφόρα για τη διάνοιξη δρόμων και να δημιουργηθούν αντιπυρικές ζώνες.

-Για τις επικοινωνίες χρειάζεται εναλλακτικά κάλυψη μέσω ιντερνέτ. Αυτή είναι μια λύση για τα χωριά (περίπτωση χωριού Λόγγος Άνω Δρόπολης που έχει ελεύθερο wifi, προσφορά της Αδελφότητας Λογγιωτών, το οποίο παρακολουθεί με κάμερες την είσοδο του χωριού). Για τις αλβανικές εταιρίες που παρέχουν την υπηρεσία υπάρχουν πολλά παράπονα. Όταν πέφτει το ρεύμα πέφτει και το ιντερνέτ, πολλοί κάτοικοι χρησιμοποιούν εναλλακτικά μέσα (ηλιακά πάνελ) για να διαρκεί τουλάχιστον το ιντερνέτ (και για τις κάμερες ασφαλείας που έχουν).

Δεν υπάρχει σταθερή τηλεφωνία, παρά μόνο κινητή. Τα ελληνικά δίκτυα είναι πολύ αδύναμα πλέον και αναγκάζεται ο κόσμος να χρησιμοποιεί αλβανικά δίκτυα τα οποία δεν είναι χρήσιμα καθώς η επικοινωνία είναι (κυρίως) με την Ελλάδα. Είναι απαραίτητη η εγκατάσταση κεραιών στα σύνορα από την Ελλάδα και στην Κέρκυρα να βάλουν κεραίες στα χωριά μας να μην αναγκαζόμαστε να είμαστε καταναλωτές των αλβανικών δικτύων. Τα αλβανικά δίκτυα εμποδίζουν τα ελλαδικά.

-9 Κέντρα Υγείας βρίσκονται σε 7ωρη λειτουργία: Άγιοι Σαράντα – Εξαμίλια – Λούκοβο – Αλύκου -Λιβαδειά- Μαρκάτι - Κονισπολη - Δίβρη – Τζάρα Έχουν από έναν οικογενειακό γιατρό που κάνει και τα chek up. Κατά την τουριστική περίοδο 15/6 – 30/9 η περιοχή έχει 3 επιπλέον κέντρα υγείας: 2 στα Εξαμίλια: 6 γιατρούς,10 νοσηλευτές, 3 οδηγούς ασθενοφόρου, 2 καθαρίστριες, 1 ασθενοφόρο

1 στο Μπόρσι: 3 γιατρούς, 5 νοσηλευτές, 3 οδηγούς, 1 ασθενοφόρο. Οι νοσηλευτές στα χωριά είναι στη διάθεση όλων για τις πρώτες βοήθειες. 1 αυτοκίνητο που λειτουργεί ως ασθενοφόρο σταθμεύει στη Δίβρη.

Ο Δήμος είχε 2 ασθενοφόρα από τη Γερμανία την εποχή που δήμαρχος ήταν ο Λεωνίδας Χρήστου, τα οποία απωλέσθησαν επί δημαρχίας Χρηστάκη Κίτσου το 2020.

Στην Κονίσπολη έχει δοθεί βοήθεια από την Τουρκία 1 ασθενοφόρο.

Το Νοσοκομείο των Αγίων Σαράντα έχει πολλές ελλείψεις σε υγειονομικό προσωπικό.

-Για τη γενική παιδεία διατυπώθηκε η έκκληση για επέκταση στην ελληνική γλώσσα, στον ελληνικό πολιτισμό και στα αρχαία ελληνικά.

-Λειτουργεί η Τεχνική Σχολή Μεσοποτάμου (Πνοή Αγάπης) με ειδικότητες: Η/Υ, Νοσηλευτική, Υδραυλικών - Ψυχτικών, Ηλεκτρολόγων. Δεν λειτουργεί τμήμα Γεωργικών κτηνοτροφικών εκμεταλλεύσεων, μεταποίησης, τουρισμού και νέων τεχνολογιών.

-Δεν υπάρχει συγκοινωνία τοπική και δεν έχει γίνει σοβαρή δουλειά για δημοτική συγκοινωνία. Η κατάσταση είναι χάλια. Υπάρχει μόνο το λεωφορείο Αργυροκάστρου – Αγίων Σαράντα σε ελάχιστα δρομολόγια (από την στροφή της Μουζίνας). Έχει το αντίστοιχο δρομολόγιο μέσω Γαρδίκι (σήραγγα) αλλά δεν περνάει καθόλου από τα χωριά.

Γενικώς υπάρχει το πλαίσιο για δημοτική συγκοινωνία, όμως δεν υπάρχουν πρωτοβουλίες για αυτήν. Σύμφωνα με τον νόμο πρέπει να υπάρξει κοινή συμφωνία για όμορους Δήμους.

-Ιδιωτικοί βόθροι και ακόμα δεν υπάρχει βιολογικός καθαρισμός σε κάποια χωριά που έχουν αποχετευτικό δίκτυο. Σε περίπτωση που χρειάζονται εκκενώσεις καλούνται ιδιωτικές εταιρείες.

-Τα σκουπίδια μεταφέρονται στο Δέλβινο (Μπαϊκάρι) σε αμφίβολης ποιότητας ΧΥΤΑ, αλλιώς τα θάβουν σε λάκκους και γκρεμούς. Γενικά η αποκομιδή και η ανακύκλωση δουλεύουν πλημμελώς.

-Υπάρχουν συχνά φαινόμενα ληστειών και δολιοφθορών ειδικά στα άδεια σπίτια των χωριών, λόγω των λίγων (και υπερηλίκων) κατοίκων στο χωριό. Πολλοί βρίσκουν την ευκαιρία (ειδικά όταν ο καιρός είναι βροχερός και οι άνθρωποι δεν βγαίνουν έξω από τα σπίτια τους) και ληστεύουν ό,τι υπάρχει, αλλά και πολλές φορές στα σπίτια που βρίσκονται άνθρωποι μέσα. Η αστυνομία ελάχιστες φορές κάνει κάτι για αυτό. Θα μπορούσαμε να βάλουμε κάμερες σε πολύ κεντρικά σημεία του χωριού μας και να γίνεται καταγραφή ποιος μπαίνει και ποιος βγαίνει από το χωριό. Κλέβουν βασανίζουν ακόμα και γέρους Ο περισσότερος πληθυσμός, που διαμένει στα χωριά μας, είναι ηλικιωμένοι .

Γενικά διατυπώθηκε το αίσθημα ανασφάλειας για τους παραμένοντες και σχετίζεται με το ζήτημα της φυγής. Δεν υπάρχει συμμετοχή Ελλήνων στην κρατική Αστυνομία και η κοινότητα βρίσκεται στο έλεος των ληστών και κυρίως των αλβανικών συμμοριών.

-Με βάση τον Νόμο για την αναδιανομή της γης, η γη μοιράστηκε σε μικρά αγροτεμάχια και δεν μπορεί να ανθίσει η οικογενειακή επιχείρηση, έτσι τα περισσότερα νοικιάζονται για καλλιέργεια σιταριού, καλαμποκιού ή για βοσκοτόπια και κυρίως σε Αλβανούς. Οι Έλληνες που επένδυσαν βρίσκονται σε δύσκολη θέση, διότι οι μεγάλοι επιχειρηματίες του κάμπου (Αλβανοί) κατεβάζουν τις τιμές αφού εισάγουν φθηνότερα από Σκόπια. Γενικά πρέπει να γίνουν μελέτες για το ζήτημα της παραγωγής του πού και τι να καλλιεργείται για να μη γίνονται ασύντακτες οι καλλιέργειες. Η Ελεύθερη Οικονομική Ζώνη η οποία προβλέπεται από τους νόμους θα μπορούσε να λειτουργεί στην περιοχή για ελεύθερο εμπόριο κυρίως με την Ελλάδα αλλά και με τις χώρες της ΕΕ. Υπάρχει ανάγκη για κηπευτικά υψηλής ποιότητας τα οποία μπορεί να παράγει η περιοχή καθώς και για τυποποίησή τους.

Οι αγρότες λόγω των αυξημένων τιμών στο πετρέλαιο και στα λιπάσματα αναγκάζονται να χρησιμοποιούν φάρμακα στα προϊόντα τους πέραν των ορίων ώστε να αυξήσουν το βάρος τους το χρώμα τους και να έχουν μεγαλύτερο κέρδος. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα την τρομερά μειωμένη ποιότητα και την αύξηση των ασθενειών μελλοντικά στους καταναλωτές. Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα προ ολίγων μηνών: φορτηγά με μανταρίνια (ευκαιρία για εξαγωγή και σε μια αγορά της Ευρωπαϊκής Ένωσης) τα σταμάτησαν και ακύρωσαν την εξαγωγή διότι λόγω φυτοφαρμάκων ήταν βλαβερά για την κατανάλωση και τα επέστρεψαν πίσω στην Αλβανία. Οι βασικές πρώτες ύλες δυστυχώς είναι σε πολύ χαμηλό επίπεδο. Επίσης για να μπορέσουν να κρατήσουν χαμηλές τις τιμές στα καταστήματα αναγκάζονται να κρατάνε την ποιότητα πολύ χαμηλά. για να έχουνε κάποιο κέρδος. Επίσης συγκριτικά με τον βασικό μισθό και τις συντάξεις το κόστος ζωής είναι αρκετά υψηλό των μονίμων κατοίκων. Αναγκάζονται να τρέφονται με πολύ χαμηλής ποιότητας προϊόντα. Αυτό οδηγεί συστηματικά στην επιδείνωση της υγείας τους και παραμελώντας τις επισκέψεις σε γιατρούς.

Άνετα μπορεί να κρατηθεί το 60% του πληθυσμού με καλλιέργειες και κτηνοτροφία. Υπάρχουν συστηματικές καλλιέργειες κυρίως ζωοτροφών άλλα σε μικρό βαθμό, αφού το 85% του κόσμου απουσιάζει στο εξωτερικό.

-Ελάχιστες είναι κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις και τα κοπάδια ελευθέρας βοσκής. Η δυσκολία του επαγγέλματος σε συνδυασμό με την αύξηση των ζωοτροφών και των φαρμάκων, που πρέπει να δίνουν στα ζώα τους, κάνει την εργασία αρκετά δύσκολη και μη βιώσιμη πολλές φορές. Οι συγκρούσεις μεταξύ των βοσκών πολλές φορές είναι συχνές και έντονες διότι δεν υπάρχουν αρκετοί χώροι (χωράφια στην πεδιάδα και ράχες σε λόφους και βουνά) όπου θα μπορέσουν να πηγαίνουν τα ζώα τους για τροφή. Οι επιδοτήσεις από το κράτος δεν φτάνουν για να συντηρηθεί αυτό το επάγγελμα και πολλοί τα έχουν παρατήσει και καταφεύγουν σε μεγάλες πόλεις για να κάνουν άλλες δουλειές. Η στήριξη από την κοινότητα του χωριού σε κάθε βοσκό και κτηνοτρόφο είναι εξαιρετικά σημαντική για την επιβίωσή τους και καθοριστική για τα τοπικά επαγγέλματα που χάνονται σιγά σιγά. Δυστυχώς, οι προσωπικές διαφορές και οι κόντρες που έχουν μεταξύ τους από χρόνια, λόγω και των έντονων προσωπικοτήτων τους αλλά και για τα οικονομικά συμφέροντα, κρατάνε της δύο αυτές πλευρές σε αποξένωση και ο διάλογος για εύρεση λύσης γίνεται πολύ δύσκολος.

-Παίζει ακόμα πολύ σημαντικό ρόλο για να στηρίξει το σπίτι, μάλιστα από τα διπλανά χωριά με τους Αγίους Σαράντα γίνεται μικροεμπόριο είτε με χρήμα είτε με είδος.

Γενικά παίζει πολύ σημαντικό ρόλο η οικιακή οικονομία.

-Την ξυλεία (δασική παραγωγή) την εκμεταλλεύονται κυρίως Αλβανοί με άδεια από την Τοπική Αυτοδιοίκηση.

-Στον τομέα της μεταποίησης λειτουργούν κυρίως ελαιοτριβεία: 3, στην Μπίστριτσα, στη Λιβαδειά και στο Βρυώνι και το τυροκομείο του (+) Ηρώδη Νταλιάνη που κάνει θαυμάσιο τυρί και γαλακτοκομικά με την επωνυμία LIVADHIA στην Πλάκα, τα οποία πωλούνται και στα Τίρανα. Η οινοποιία δεν υπ΄παρχει παρ’ όλο που οι δυνατότητες προσφέρονται. Αντίθετα ιι Τσάμηδες έχουν αρκετές επιχειρήσεις καλής ποιότητας αφού η περιοχή έχει μεγάλη και πλούσια φυτική παραγωγή και μπορεί να παράγει πολύ καλά προϊόντα.

Τοπικά ντόπια προϊόντα, όπως τυροκομικά, μέλια, τραχανάς, τσάι, κάστανα, σκούπες, καλάθια, κεντήματα, ιχθυοτροφεία πέστροφας, εκτροφεία βατράχων θα μπορούσαν να είναι το αντικείμενο μικρών επιχειρήσεων. Τα βιολογικά προϊόντα έχουν πλέον μεγάλη ζήτηση και εκεί μπορεί να γίνει μια καλή επένδυση. Ο Δήμος πρέπει να προτείνει επέκταση της Βιομηχανικής Ζώνης στο Βρυώνι, την οποία έχει εγκρίνει το κράτος μέσω του Εθνικού Συμβουλίου Περιβάλλοντος και Χωροταξίας.

-Υπάρχουν κάποιες μεσαίες και μικρές επιχειρήσεις σχετικές με τα έργα και την οικοδομή αλλά ζουν από υπεργολαβίες και δεν μπορούν να έχουν επιτυχημένη παρουσία σε δημοπρασίες. Κατά τ’ άλλα ο τεχνικός τομέας λειτουργεί για περιορισμένες εργασίες (κατασκευή – επισκευή). Γενικά ο επαγγελματικός χώρος είναι σε μικρά μαγαζιά τοπικής εμβέλειας. Μετά την οικονομική κρίση έφυγαν πολλοί επιχειρηματίες του κλάδου. Είδη ρουχισμού και προικός λείπουν από την περιοχή επίσης στο λιανεμπόριο.

-Λειτουργούν κάποιες ξενοδοχειακές κάποιες μονάδες στο Μεσοπόταμο, στο Φοινίκι, στη Λιβαδειά μέχρι και στην Πλάκα. Δουλεύει επίσης η πλατφόρμα του AirBNB σε κάποιο βαθμό. Δεν υπάρχει όμως κάποια πρόβλεψη για κάποιον συστηματικό τρόπο για την προώθηση του Τουρισμού. Δεν έχουν φτιαχτεί δρόμοι προς μοναστήρια, ιερούς τόπους (εκτός του Κώσταρι) Θεολόγου - Βαγγαλιάτι – Μάλτσιανη (Προφήτης Ηλίας). Εγκατάλειψη του Αρχαίου θεάτρου και του Αρχαιολογικού χώρου Φοινίκης, καθώς και τα μοναστηριών της περιοχής.

Ο Δήμος δεν προβάλει την περιοχή και έχει κλείσει το γραφείο Τουρισμού. Γενικά ο τουρισμός λειτουργεί σε κακές συνθήκες και με εισαγωγές κι όχι ντόπια προϊόντα. Επίσης δεν υπάρχει πουθενά στα τουριστικά είδη το ελληνικό αποτύπωμα είτε σε αναμνηστικά είτε σε έντυπα με την ιστορία του τόπου. Ο τουριστικός οδηγός είναι απαραίτητος. Υπάρχει η δυνατότητα αγροτουρισμού σε όλα τα χωριά των Ριζών.

Πολλά σπίτια τα οποία δεν κατοικούνται πλέον διότι οι ιδιοκτήτες τους μένουν στις μεγάλες πόλεις ή τα επισκέπτονται ελάχιστες μέρες το χρόνο. Τα περισσότερα από αυτά διαθέτουν όλες τις προϋποθέσεις για να μείνει κάποιος. Θα μπορούσαμε αυτά τα σπίτια ανάλογα την περιοχή που είναι το κάθε σπίτι, αν είναι κοντά στη θάλασσα, στο βουνό ή κάπου αλλού, να τα διαθέσουμε προς ενοικίαση σε τουρίστες οι οποίοι το τελευταίο διάστημα όλο και περισσότεροι εκφράζουν την ανάγκη για αγροτικό τουρισμό. Θα μπορούσαν οι ιδιοκτήτες τους σε συνεργασία με τους μόνιμους κατοίκους οι οποίοι είναι σε δυνατότητα να εκτελέσουν κάποιες εργασίες, να εκπαιδευτούν και να έρθουν σε επαφή με τουριστικά γραφεία, ώστε αυτά τα σπίτια να ενοικιάζονται. Έτσι θα έρθει κόσμος σε κάθε χωριό και θα ενισχυθεί η οικονομία του. Επίσης κάποια χωριά δεν έχουν τις υποδομές για σύγχρονα καταστήματα, όπως καφενεία και εστιατόρια ώστε να στηριχτεί αυτό το σχέδιο. Κάποιος, που επιθυμεί, δεν μπορεί να ανοίξει ένα εστιατόριο για να στηριχθεί μόνο στους μόνιμους κατοίκους του χωριού, διότι αυτοί με χαμηλό εισόδημα δεν μπορούν να βγαίνουν και να τρώνε εκεί καθημερινά. Αυτά τα καταστήματα στηρίζονται κυρίως όταν γίνονται μνημόσυνα και μαζεύεται κόσμος αλλά και τις εποχές που πάνε για διακοπές το Πάσχα και το καλοκαίρι. Το αυξημένο κόστος λειτουργίας π.χ λόγω των τιμών του ρεύματος και σε συνδυασμό με την αύξηση των τιμών των προϊόντων, του μειωμένου κέρδους στα ποσοστά, κάνουν τη λειτουργία των καταστημάτων αυτό μη βιώσιμη.

-Δυστυχώς στα φυσικά, ιστορικά ελληνικά, ελληνιστικά, βυζαντινά μνημεία δεν υπάρχει πρόσβαση, όπως π.χ. στον αρχαιολογικό χώρο Φοινίκης. Δεν υπάρχουν πινακίδες για πολλά μνημεία στα ελληνικά. Επίσης δεν υπάρχει η ελληνική αφήγηση σε χάρτες, τουριστικούς οδηγούς, αναμνηστικά κλπ. που θα μπορούσαν να ευνοήσουν το εμπόριο και ταυτόχρονα την υπενθύμιση της ελληνικής ταυτότητας. Η Δρόβιανη είναι σπουδαία περίπτωση μελλοντικής ανάπτυξης, η Λεσινίτσα και η Τσερκοβίτσα.

Μερικά μόνο από τα ιστορικά, θρησκευτικά και φυσικά μνημεία είναι: Η Αρχαία Φοινικη, οι πήγες στο Γαλάζιο Μάτι, η Παναγία η Κωσταρίτισσα, το Μοναστήρι Μεσοποτάμου, η Παναγία της Σερονιάς, ο ποταμός Μπίστριτσα, ο Βουθρωτός, οι πολλές εκκλησίες στη Δρόβιανη, ο προφήτης Ηλίας επάνω από το Δέλβινο και το μοναστήρι της Κάμενας, το μοναστήρι του Θεολόγου, κλπ.

-20% των σπιτιών έχουν πιστοποιητικό. Νομιμοποιούν τα αυθαίρετα στα περιοχή κι όχι τα πατρικά σπίτια. Ο Δήμος δεν έχει κάνει επίσημη αίτηση για επιδιόρθωση χαρτιών. Τα χωριά στα οποία εντάχθηκαν στο χωροταξικό και μπορούν να πάρουν πιστοποιητικά είναι: Αλύκου, Τσαούσι, Φοινίκη, Μαυρόπουλο. Τα έξοδα πληρώνονται από τους κατοίκους αν ο Δήμος κάνει επίσημη αίτηση. Είναι και αιτία δικαστικών διενέξεων ακόμα και μεταξύ αδερφών. Ο Δήμος πρέπει να κάνει αίτηση για δημιουργία Υποθηκοφυλακείου, στην έδρα του κι όχι να εξυπηρετείται ο κόσμος στους Αγίους Σαράντα.

Οι προτάσεις της Πρωτοβουλίας μας:

Α. ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ

Δημιουργία γραφείου μόνιμου εμπορικού ακολούθου στο Γενικό Προξενείο του Αργυρόκαστρου. Οι υπάλληλοί του – εκτός των άλλων τυπικών προσόντων - θα πρέπει να γνωρίζουν τις ιδιαιτερότητες της οικονομικής κατάστασης στην περιοχή, να κατανοούν την ανάγκη στήριξης των ομογενών επιχειρηματιών και επαγγελματιών, και να είναι γνώστες των υπαρχόντων προγραμμάτων της Ελλάδας και της Ευρωπαϊκής Ένωσης που σχετίζονται με την Οικονομία, το Περιβάλλον, τις Υποδομές κ.λπ.

Μόνιμη λύση του προβλήματος των ιδιοκτησιών των ακίνητων περιουσιών, με τη συνδρομή διεθνούς επιτροπής την οποία θα εποπτεύει ο ΟΗΕ και θα συμβάλλει η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η βάση εκκίνησης οφείλει να είναι η επιστροφή των ακίνητων περιουσιών στους απογόνους των ιδιοκτητών (ιδιωτών, Κοινοτήτων και Εκκλησίας), όπως αυτοί καταγράφηκαν κατά την περίοδο δημιουργίας των Κοπερατίβων. Στις περιπτώσεις που το αλβανικό κράτος νομιμοποιήσει το ιδιοκτησιακό καθεστώς ατόμων που δεν έχουν καμία σχέση με την παραπάνω διαδικασία, τότε αυτό ως απόλυτα υπεύθυνο για αυτή τη δυσαρμονία οφείλει να επανορθώσει με την ακύρωση των εγγράφων και την απόδοση της ακίνητης περιουσίας στους νόμιμους ιδιοκτήτες της. Σε περιπτώσεις «επενδύσεων» από τους μη νόμιμους ιδιοκτήτες, το ίδιο το κράτος θα πρέπει να μεριμνήσει για τις αντίστοιχες αποζημιώσεις τους.

Λειτουργία γραφείων στον Βούρκο, την Χιμάρα, την Κορυτσά κ.ά όπου ειδικοί θα συμβουλεύουν πάνω σε θέματα που αφορούν σύγχρονες μεθόδους γεωργίας και κτηνοτροφίας (π.χ. βιολογικές καλλιέργειες, ελεύθερη βοσκή κ.ά.).

Άνοιγμα υποκαταστημάτων ελληνικών τραπεζών (συστημικών και συνεταιριστικών π.χ. Τράπεζα Ηπείρου), στους Αγίους Σαράντα, στη Λιβαδειά κ.α. Ο πληθυσμός των παραπάνω περιοχών που δραστηριοποιείται στην Ελλάδα, αλλά και η προσπάθεια οικονομικής ανάπτυξης (π.χ. εμπόριο, τουρισμός κλπ), θα «βοηθήσει» τις τράπεζες που θα δείξουν έμπρακτο ενδιαφέρον.

Δημιουργία δημοτικών γραφείων τουρισμού τα οποία:

θα προβάλλουν τουριστικά περιοχές όπως ο Βουθρωτός, η Φοινίκη κ.α.

θα σχεδιάσουν την ήπια τουριστική ανάπτυξη (π.χ. της κοιλάδας ή των Ριζών) και

θα εποπτεύουν την εφαρμογή της. (π.χ. μετατροπή οικιών και άλλων κτιρίων σε ενοικιαζόμενα δωμάτια και μικρούς ξενώνες, τα οποία θα σέβονται την αρχιτεκτονική παράδοση, με αντίστοιχα πρότυπα όπως οι προδιαγραφές του ΕΟΤ)

Μελέτη βελτίωσης και εξορθολογισμού ηλεκτροδότησης, ύδρευσης και τηλεπικοινωνιών, σε περιοχές άμεσου ενδιαφέροντος (συνεργασία ΕΕ - ΔΕΗ – τοπικών οργανώσεων ΟΜΟΝΟΙΑ– ΟΤΑ). Ίδρυση και λειτουργία Εταιριών διάθεσης ηλεκτρικού ρεύματος, υδροδότησης ή και τηλεπικοινωνιών με μορφές όπου θα συνυπάρχουν η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η ΟΜΟΝΟΙΑ, ντόπιοι ιδιώτες κ.ά.

Κατασκευή μικρών υδροηλεκτρικών έργων ή εναλλακτικών μορφών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας σε ιδιωτική βάση και με δυνατότητα συμμετοχής της Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Δημιουργία επιχειρήσεων διαχείρισης και επεξεργασίας απορριμμάτων όπου θα συμμετέχουν οι δήμοι της περιοχής. Σε περίπτωση που «άλλοι» δήμοι θα επιθυμούν να εξυπηρετούνται θα πρέπει να προβούν σε οικονομικές συμφωνίες με τις δημοτικές εταιρίες.

Δημιουργία δημοτικών επιχειρήσεων βιολογικού καθαρισμού (π.χ. Άγιοι Σαράντα κ.ά.)

Δανειοδότηση εκ μέρους τραπεζών, ατόμων που επιθυμούν να επιστρέψουν στις γενέτειρές τους, με τις οικογένειές τους. Τα δάνεια θα αφορούν στέγη αλλά κυρίως αγορά ακινήτων για ίδρυση επιχειρήσεων και τον εξοπλισμό τους. Οι σχετικές αιτήσεις θα πρέπει να φέρουν και κάποιο είδος έγκρισης από το ΥΠΕΞ. Η συγκεκριμένη πρόταση μπορεί να συνδυαστεί με την αντίστοιχη περί «Ταμείου».

Σιδηροδρομική Σύνδεση Τρικάλων - Ιωαννίνων – Ηγουμενίτσας με τις εξής παρακάμψεις:

Ιωαννίνων - Αργυρόκαστρου και

Ηγουμενίτσας – Αγίων Σαράντα – Χιμάρας – Αυλώνα

Β. ΠΕΡΙΘΑΛΨΗ

Ίδρυση και λειτουργία μικρού πρότυπου πλήρους νοσοκομείου στους Αγίους Σαράντα.

Ίδρυση και λειτουργία πρότυπων Κέντρων Υγείας σε κεφαλοχώρια (Λιβαδειά κ.ά.) και όπου κρίνεται ότι τα υπάρχοντα κρατικά ή εκκλησιαστικά δεν μπορούν να καλύψουν τις υπάρχουσες ανάγκες.

Δημιουργία Ασφαλιστικού Φορέα στον οποίο θα καταβάλουν όλοι όσοι θέλουν να εξυπηρετούνται με ιδιαίτερους όρους από τα παραπάνω ιδρύματα. Στον Φορέα αυτό θα συμμετέχει ασφαλιστικός φορέας του δημοσίου ή ιδιωτικού τομέα της Ελλάδας. Ο Ασφαλιστικό Φορέας δεν θα είναι αποκλείει μη κατόχους της κάρτας ομογενούς ή κατόχους υπηκοότητας του ελληνικού κράτους λόγω ομογένειας και θα περιλαμβάνει καλύψεις ιατροφαρμακευτικής φύσεως, συνταξιοδότησης κ.λπ.

Σημείωση: Ιδιαίτερα προβλήματα στους τομείς της υγείας παρουσιάζουν οι παράκτιες περιοχές της Φοινίκης και των Αγίων Σαράντα. Τα τακτικά περιστατικά (και έως ένα σημείο τα έκτακτα) μπορούν να «εξυπηρετηθούν», από τα γειτονικά νοσοκομεία των Ιωαννίνων (Πανεπιστημιακό και «Χατζηκώστα»).

Γ. ΣΤΕΛΕΧΩΣΗ

1. Καταγραφή όλων των επιστημόνων βορείων Ηπειρωτών (συνεργασία Ομόνοιας, ΥΠΕΞ, εθνικοτοπικών οργανώσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό) ώστε να δημιουργηθεί ειδικό μητρώο. Η καταγραφή των επιστημόνων θα περιλαμβάνει τα άτομα που έχουν λάβει τα πτυχία τους από Ιδρύματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης της Ελλάδας και του εξωτερικού, καθώς και τους φοιτητές.

2. Καταγραφή όλων των επαγγελματιών και ειδικευμένων εργατών βορείων Ηπειρωτών (συνεργασία Ομόνοιας, ΥΠΕΞ, εθνικοτοπικών οργανώσεων σε Ελλάδα και εξωτερικό) ώστε να δημιουργηθεί ειδικό μητρώο.

Όλοι όσοι καταγραφούν στα αντίστοιχα μητρώα Επιστημόνων και Επαγγελματιών θα πρέπει να αποτελέσουν την δεξαμενή για να στελεχώσουν όσα αναφέρονται πιο πάνω.

Βορειοηπειρώτες εννοούνται όλοι όσοι έχουν κάνει αίτηση ή έχουν λάβει ταυτότητα ομογενούς του ελληνικού κράτους, όσοι έλαβαν υπηκοότητα του ελληνικού κράτους λόγω ομογένειας και όσοι αυτοπροσδιορίζονται εγγράφως και ενυπόγραφα ως ελληνικής καταγωγής και συνείδησης.

*Εκκρεμεί το ζήτημα των μη αναγνωρισμένων Ελλήνων της περιοχής από το ίδιο το ελλαδικό κράτος καθώς και η άρση του παράνομου και ρατσιστικού καθεστώτος μειονοτικών ζωνών.

Δ. ΧΡΗΜΑΤΟΔΟΤΗΣΗ

Η χρηματοδότηση όλων των παραπάνω μπορεί να γίνει από:

το ελλαδικό κράτος

το κυπριακό κράτος,

τα διευρωπαϊκά προγράμματα,

τις ομογενειακές οργανώσεις,

ιδιώτες και φυσικά

τους ίδιους τους βόρειους Ηπειρώτες.

Προτείνουμε τη συγκρότηση ενός ιδιαίτερου ΤΑΜΕΙΟΥ, με σκοπό την εκπόνηση και εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου προγράμματος Συγκράτησης και Επιστροφής Πληθυσμού (κατ’ αρχάς). Στο Ταμείο αυτό οφείλουν να συμμετάσχουν και να συμβάλλουν όλοι οι άμεσα ενδιαφερόμενοι. Ειδικά για τους β/Ηπειρώτες που διαμένουν μόνιμα εντός του ελλαδικού κράτους είναι δυνατόν η συμβολή τους να γίνεται μέσω ενός νομοθετημένου ποσοστού επί των εισοδημάτων τους.

*ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ: Επισκεφτείτε τους Απ’ Έκει - Προτάσεις για οδοιπορικά στους τόπους των αυτοχθόνων Ελλήνων της Αλβανίας

https://edromos.gr/episkeftheite-toys-ap-ekei/