Η ομιλία του Μάριου Μαθιού Ιωσηφίδη στο Εργαστήριο για τον Οικουμενικό Ελληνισμό του Συνεδρίου για το Υπαρξιακό πρόβλημα της Χώρας

Ο Ελληνισμός στη Γεωργία 

Όταν μιλάμε για ποντιακό Ελληνισμό πολλές φορές (αν όχι πάντα) θεωρούμε αυτόν που υπήρχε κατά μήκος των νότιων ακτών της Μαύρης Θάλασσας στις περιοχές της σημερινής Τουρκίας. Σαφέστατα και εκεί βρίσκεται ο ιστορικός Πόντος, αυτόν για τον οποίον μιλάνε τα τραγούδια, οι παραδόσεις και οι θρήνοι των Ποντίων για τον ξεριζωμό του 1914 – 1924.

Δίπλα ακριβώς όμως από αυτόν τον Πόντο βρίσκεται ένας άλλος, δυστυχώς συρρικνωμένος αλλά ακόμα ζωντανός, στα παράλια αλλά και στην ενδοχώρα της σημερινής Γεωργίας.

Μέχρι το 1989 αριθμούσε πάνω από 100.000 Έλληνες σε συνολικό πληθυσμό 5.000.000 των κατοίκων της Σοβιετικής Σοσιαλιστικής Δημοκρατίας της Γεωργίας, δηλαδή τα 2% του πληθυσμού.

Αυτή ήταν και η υψηλότερη αναλογία Ελλήνων και συνολικού πληθυσμού ΣΣΔ σε ολόκληρη της ΕΣΣΔ. Υπήρχαν και υπάρχουν ακόμα Ελληνικοί πληθυσμοί στις ακτές και τα ενδότερα της Ρωσίας και της Ουκρανίας αλλά ποτέ δεν είχαν τόσο μεγάλη αναλογία στο σύνολο του πληθυσμού.

Μάλιστα τύχαινε και στη Γεωργία να υπάρχει και η μοναδική σχεδόν αμιγής ελληνική πόλη ολόκληρης της ΕΣΣΔ, αυτή της Τσάλκας. Δυστυχώς στην κάποτε αμιγώς ελληνική πληθυσμιακά πόλη οι Έλληνες αποτελούν μόνο το 7%, πίσω από τους Γεωργιανούς και τους Αρμένιους, οι περισσότεροι εκ των οποίων είναι υπερήλικες.

Αλλά και σε ολόκληρη την Γεωργία των άνω των 100.000 Ελλήνων, πλέον, σύμφωνα με την τελευταία απογραφή, ζουν μόλις λίγο παραπάνω από 6.000 άτομα κι αυτά κυρίως ηλικιωμένοι.

Η σχέση Ελλήνων και Γεωργιανών ανάγονται από τα αρχαία χρόνια με τεράστιο αποτύπωμα στην ιστορία αλλά και την μυθολογία.Άλλωστε από την περιοχή εκείνη, που αποτελούσε το βασίλειο της Κολχίδας,έγινε η Αργοναυτική εκστρατεία κατά την οποία ο Ιάσονας έκλεψε το Χρυσόμαλλο Δέρας.

Μια ιστορία που τελικά μπορεί να μην είναι τόσο φανταστική αλλά να επρόκειτο για μια αλληγορία,της γνώσης που μπορεί να πήραν οι Έλληνες απο τους αρχαίους Γεωργιανούς Κολχίδες,για την παγίδευση μικρών κηλίδων χρυσού από ποτάμια με την χρήση προβιών.

Η παρουσία του ελληνικού στοιχείου στην περιοχή ανάγεται από τα αρχαία χρόνια, με την δημιουργία των ελληνικών αποικιών όπως της Πιτυούσσας και της Διοσκουριας (σημερινό Σοχούμι). .

Θα ήταν ωραίο να πούμε πώς οι Έλληνες της Γεωργίας έχουν από εκείνη την περίοδο τις ρίζες τους αλλά η αλήθεια είναι διαφορετική.

Πρόκειται για πρόσφυγες που έφτασαν στην περιοχή στις αρχές του 19ου αιώνα διωγμένοι από τους Οθωμανούς και βρίσκοντας φιλοξενία στην περιοχή της Γεωργίας που τελούσε υπό ρωσική κυριαρχία, με την Ρωσία να επιδιώκει να εγκαταστήσει στα εδάφη που συνόρευαν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία πληθυσμούς Χριστιανικούς και κατ’ επέκταση φιλικούς προς αυτήν.

Οι Έλληνες της Γεωργίας εγκατέλειψαν την περιοχή όχι τόσο λόγω διωγμών εναντίων τους αλλά εξαιτίας της άθλιας κατάστασης που επικρατούσε στην χώρα κατά την δεκαετία του ΄90, σε συνδυασμό με τις υψηλές προσδοκίες που δημιουργούσε η εγκατάσταση στην Ελλάδα

Στην περίπτωση των Ελλήνων της Τσάλκας υπήρξε και αποτέλεσμα γενικότερης ανασφάλειας αλλά και κινδύνου που διέτρεχαν από τους Ατζάριους και τους Σβανούς πρόσφυγες που εγκαταστάθηκαν από την γεωργιανή κυβέρνηση στις περιοχές αυτές. Οι Έλληνες λόγω της φήμης ότι ήταν ευκατάστατοι (ή τουλάχιστον πιο ευκατάστατοι) υπέστησαν ληστείες αλλά και δολοφονίες από εγκληματικά στοιχεία από πλευράς προσφύγων αλλά και από εθνικιστές που με πρόσχημα την εθνική διαφοροποίηση έβρισκαν ευκαιρία να υφαρπάξουν την περιουσία των Ελλήνων της Τσάλκας. Οι κάτοικοι της Τσάλκας είναι κυρίως τουρκόφωνοι με εξαίρεση τα χωριά Γκουμπάτι, Ταρσόν,Σάντα και Χαραμπά. Λόγω απομόνωσης τους από τις ακτές της Μαύρης Θάλασσας και κατά συνέπεια με τους υπόλοιπους Έλληνες της Γεωργίας, πολλοί από τους κατοίκους της Τσάλκας δηλώνουν Έλληνες αλλά όχι Πόντιοι.

Στην Αμπχαζία το μεγαλύτερο μέρος των Ελλήνων που ζούσε εκεί, απομακρύνθηκαν εν μέσω πολέμου μεταξύ Γεωργιανών και Αμπχάζιων με την επιχείρηση “Χρυσόμαλλο Δέρας” τον Αύγουστο το 1993, που διοργάνωσε η ελληνική κυβέρνηση με δυνάμεις του ΠΝ.

Μια επιχείρηση που υπήρξε η μεγαλύτερη στρατιωτική επιχείρηση της Ελλάδας από το 1974 και μετά την οποία εκτέλεσε απολύτως μόνης της(όχι στα πλαίσια του ΟΗΕ η του ΝΑΤΟ),εκτός συνόρων για καθαρά ανθρωπιστικούς λόγους,κατόπιν πιέσεων των Ποντίων και κυρίως της Συνομοσπονδίας Ομογενών της πρώην ΕΣΣΔ «ο Πόντος».

Με 20 μέλη των ΟΥΚ αλλά και αρκετούς πολίτες,το πλοίο Viscountess της ναυτιλιακής εταιρείας Μarlines SA,αναχώρησε απο τον Πειραία με προορισμό το Σοχούμι,μεταφέροντας ανθρωπιστική βοήθεια και σκοπό να μεταφέρει τους Έλληνες απο την εμπόλεμη εκείνη ζώνη στην Ελλάδα.

Επικεφαλής αλλά και εμπνευστής της επιχείρησης αυτής ο Πλοίαρχος του ΠΝ Βασίλειος Ντερτιλής,ο οποίος μαζί με άλλα έξι άτομα αναχώρησε με αεροπλάνο για τον Τιφλίδα νωρίτερα ώστε να προετοιμάσουν το έδαφος για την επιχείρηση.Λέγεται πώς σημαντική βοήθεια πρόσφερε στην επιχείρηση ένας ταγματάρχης της γεωργιανής εθνοφρουράς με ελληνική καταγωγή.

Η επιχείρηση στέφθηκε με απόλυτη επιτυχία και 1013 περίπου ομογενείς επέστρεψαν με ασφάλεια στην Ελλάδα.

Υπάρχουν πληροφορίες για 500-1000 Έλληνες που κατοικούν ακόμα στην περιοχή αλλά εκτός από το γεγονός πώς πρόκειται κυρίως για ρωσόφωνους, με ελάχιστη ως καθόλου γνώση της ελληνικής, λόγω των δυσκολιών επικοινωνίας αλλά και πρόσβασης στην αποσχισθείσα αυτή περιοχή, είναι δύσκολο να αναφέρω για την ώρα τουλάχιστον περισσότερες πληροφορίες.

Εκτός από την Τσάλκα και την Αμπχαζία ελληνικοί πληθυσμοί εξακολουθούν να υπάρχουν στην Τιφλίδα, στο Μπατούμι, στο Κομπουλέτι, στο Μπορτζόμι, στο Αχαλκαλάκι, στο Καχέτι, στο Αχαλτσίχε και στο Μπολνίσι. Φυσικά, πρόκειται κυρίως και πάλι για ηλικιωμένα άτομα.

Να σημειωθεί πώς όταν μιλάμε για Έλληνες, μιλάμε για άτομα με ελληνική εθνική συνείδηση. Οι ελληνικής καταγωγής Γεωργιανοί με πατέρα, μητέρα και παππούδες Έλληνες είναι πολλοί περισσότεροι αλλά χωρίς ελληνική εθνική συνείδηση.

Δυστυχώς δεν φαίνεται για την ώρα τουλάχιστον να υπάρχει ορατό μακρινό μέλλον για την επιβίωση του Ελληνισμού στην περιοχή, πέραν από κάποιες μεμονωμένες προσπάθειες κάποιων Ελλήνων της Γεωργίας να διατηρήσουν αυτοί και τα παιδιά τους την ελληνικότητα τους.Θα τα καταφέρουν η δυστυχώς ο Ελληνισμός της Γεωργίας θα σβήσει όπως έχουν σβήσει και άλλες (αν όχι οι περισσότερες) εστίες του τον τελευταίο αιώνα; Θα μπορούσε να συμβεί κάποια θετική εξέλιξη για την επιβίωσή τους στον τόπο τους;